Dùng chung máy vi tính?

Cẩm Nang "Làm Sao Để Vượt Thoát Kiểm Duyệt Internet"

2011/10/18

Một tỉ lệ đáng kể dân chúng trên thế giới, nhất là tại những nước đang phát triển, không có phương tiện truy cập internet tại nhà. Lý do có thể là phí tổn cao cho đường truyền internet riêng tại nhà, không có máy vi tính, hoặc vì hạ tầng cơ sở điện lực & viễn thông có vấn đề.

Đối với thành phần này, cách thức giản tiện và ít tốn kém nhất để truy cập intenet là đến những nơi mà nhiều người dùng chung máy vi tính. Đó là những café internet, trung tâm viễn thông, nhà trường, thư viện.

Những lợi ích tiềm tàng của máy vi tính công cộng
Có một số lợi ích khi truy cập vào mạng trên máy công cộng:

    •    Bạn có thể đón nhận những lời khuyên và giúp đỡ kỹ thuật từ những người khác hoặc từ nhân viên về việc vượt tường lửa
    •    Những công cụ vượt thoát có thể đã được cài đặt và cấu hình sẵn trên máy
    •    Những người khác có thể chia xẻ với bạn những tin tức không bị kểm duyệt bằng những phương tiện khác bên ngoài mạng
    •    Nếu bạn không thường xuyên sử dụng địa điểm nào đó và bạn không cung cấp những dữ kiện chứng minh nhân dân cho người quản lý, cũng như không đăng nhập vào mạng dùng tên thật, thì thật khó cho ai khác truy tìm ra bạn dựa trên những hoạt động trên mạng

Những rủi ro thông thường của máy vi tính công cộng
Việc bạn vào mạng tại một nơi công cộng, không làm cho bạn ẩn danh hoặc an toàn. Ngược lại là đằng khác. Sau đây là một số đe dọa chính yếu:

    •    Chủ nhân của máy, hoặc ngay cả người dùng máy trước bạn, có thể dễ dàng cài đặt trên máy một chương trình để theo dõi tất cả những gì bạn làm, kể cả việc ghi lại những mật khẩu của bạn. Máy cũng có thể được cài đặt những chương trình để vô hiệu hóa những phần mềm an ninh bảo mật bạn dùng.
    •    Tại một vài quốc gia như Miến Điện hay Cuba, những khách dùng của quán internet cà phê được yêu cầu trình chứng minh nhân dân hay hộ chiếu. Những thông tin cá nhân có thể được lưu trữ chung với quá trình lướt mạng của khách hàng
    •    Những dữ kiện trong máy bạn dùng có thể được lưu giữ lại (quá trình lướt mạng, cookies, tập tin được tải xuống, vv...)
    •    Phần mềm hoặc phần cứng keylogger cài đặt trên máy có thể ghi lại hoạt động của tất cả các phím trong suốt quá trình bạn sử dụng máy, gồm cả những mật khẩu của bạn, ngay cả  trước khi những thông tin này được gởi lên mạng. Tại Việt Nam, một bàn phím ảo tưởng như vô hại để đánh tiếng Việt được nhà cầm quyền sử dụng để theo dõi hoạt động của người sử dụng tại các quán café internet cũng như tại những nơi truy cập internet công cộng khác.
    •    Những hoạt động trên màn hình của bạn cũng có thể được ghi lại sau mỗi khoảng thời gian ấn định bằng một phần mềm đặc biệt. Bạn cũng có thể bị theo dõi qua hệ thống truyền hình kín, hay đơn giản hơn là  bị theo dõi bởi con người, như nhân viên quản lý nhìn lén sau lưng.

Máy vi tính công cộng và vấn đề kiểm duyệt
Ngoài việc bị theo dõi, người dùng máy công cộng có thể chỉ được truy cập giới hạn vào mạng và còn gặp phải những trở ngại khác khi dùng các giải pháp vượt tường lửa:

    •    Tại một số quốc gia như Miến Điện, chủ nhân quán café internet phải trưng bảng về các trang web có nội dung bị cấm và phải chịu trách nhiệm thi hành lệnh cấm đó.
    •    Người quản lý các quán có thể phải thêm một số kiểm duyệt để bổ túc lệnh kiểm duyệt từ ISP hoặc từ cấp quốc gia.
    •    Những người sử dụng, do giới hạn từ môi trường, có thể né tránh thăm những trang mạng nhất định vì sợ hãi, tức là đã tự kiểm duyệt chính mình.
    •    Máy tính thường được thiết kế để người dùng không thể cài đặt bất cứ phần mềm nào, luôn cả những công cụ vượt thoát, hoặc nối bất cứ thiết bị gì vào cổng USB, như ổ đĩa flash USB. Tại Cuba, nhà cầm quyền bắt đầu sử dụng một phần mềm để kiểm soát có tên là AvilaLink để ngăn chặn người dùng cài đặt, hoặc cho chạy những phần mềm từ một ổ đĩa USB.
    •    Người dùng có thể bị chặn không cho dùng trình duyệt nào khác ngoài Internet Explorer, để ngăn chặn việc sử dụng các tiện ích vượt thoát, hoặc những cấu hình cho những trình duyệt như Mozilla Firefox hoặc Google Chrome. 

Những thói quen tốt về an ninh và vượt tường lửa
Tùy thuộc vào môi trường bạn dùng máy công cộng, bạn có thể thử  những điều sau:

• Nhận dạng phương pháp theo dõi như đã được nêu ở phần trên (truyền hình kín, người, keylogger, v.v...) và ứng xử tùy trường hợp.
• Chạy phần mềm vượt thoát từ ổ đĩa USB.
• Sử dụng hệ điều hành mà bạn kiểm soát được bằng cách dùng đĩa CD sống (live CD).
• Thay đổi quán cà phê internet nếu bạn sợ bị tiếp tục theo dõi, hoặc chỉ tới một nơi mà bạn tin tưởng an toàn. 
• Mang theo máy laptop của bạn tới quán café internet thay vì sử dụng máy công cộng.