Các nhà tranh đấu lo ngại về nhu liệu theo dõi người dùng Internet

New York Times 
2010/06/04

Các nhà tranh đấu cho nhân quyền lo ngại là một nhu liệu do nhà cầm quyền Việt Nam ủy thác sản xuất sẽ dẫn đến việc kiểm soát việc xử dụng internet chặt chẽ hơn tại thành phố lớn nhất nước.

Vào Tháng Tư vừa qua, các viên chức địa phương đã đưa ra những điều lệ mới áp dụng cho các quán cà phê internet và những người cung cấp dịch vụ internet tại Hà Nội, mà mục đích rõ ràng là để thẳng tay đàn áp việc xâm nhập vào máy điện toán của người khác cũng như những sự lạm dụng khác. Lẫn vào trong những điều lệ chằng chịt là một điều khoản bắt buộc những người cung cấp dịch vụ internet phải gắn thêm vào máy một nhu liệu đặc biệt dùng để xác nhận hệ thống được xử dụng.

Theo điều lệ mới thì máy chủ phải cài cắm một nhu liệu tên là "Internet Service Retailers Management Software" (“phần mềm quản lý đại lý internet”).

Không ai thực sự biết nhu liệu này là gì, tuy nhiên các nhà tranh đấu tại Hoa Kỳ quan ngại là nhu liệu này có thể được xử dụng để đàn áp những người xử dụng internet tại Việt Nam mà trong năm qua việc chia sẻ thông tin trong quần chúng đã diễn ra trên các mạng lưới xã hội.

Phát ngôn viên của Đảng Việt Tân, ông Hoàng Tứ Duy, cho biết: "Hiện đang có 25 triệu người Việt Nam xử dụng internet, và nhà nước sợ rằng dân chúng có được một môi trường để trao đổi quan điểm mà không bị kiểm duyệt. Chính phủ Việt Nam không muốn có những nguồn tin tức độc lập". Việt Tân là một đảng chính trị với mục tiêu xây dựng dân chủ cho Việt Nam và đối lập với nhà cầm quyền Việt Nam.

"Hành động mới đây của Hà Nội chắc chắn là một trở ngại đối với những người xử dụng internet", ông Duy nói thêm. Ông Duy lo ngại là nhu liệu mà nhà nước uỷ thác sản xuất sẽ giống như nhu liệu dùng để kiểm duyệt có tên là Green Dam bên Trung Quốc.

Năm ngoái Trung Quốc đã buộc những nhà sản xuất máy điện toán phải gắn nhu liệu Green Dam trong tất cả những máy điện toán bán trong nước, nói rằng nhu liệu này sẽ giúp kiểm soát tình trạng khiêu dâm trên mạng. Tuy nhiên, nhà cầm quyền Trung Quốc sau đó đã rút lại kế hoạch đó sau khi bị chỉ trích liên quan đến vấn đề riêng tư, an ninh và sự ổn định của hệ thống, và những người xử dụng internet tại Trung Quốc cho thấy là họ không muốn cài cắm nhu liệu Green Dam.

Dầu sao, “phần mềm quản lý đại lý internet” có phải là nhu liệu dùng để kiểm soát hay không thì chưa rõ. Ông Alex Halderman, một Phó Giáo Sư tại Đại Học Michigan, người đã phân tích nhu liệu Green Dam vào năm ngoái đã cho biết là: "Với cách diễn tả không rõ ràng của chính phủ thì người ta không rõ công dụng của nhu liệu này là gì. Có thể là dùng để ngăn chặn, cũng có thể là để theo dõi. Chúng tôi không biết vì không có đủ dữ kiện".

Tuy vậy, ông Halderman vẫn nghiên cứu nhu liệu đó.

Tuy nhiên, có ít nhất một sự khác biệt quan trọng giữa nhu liệu này và Green Dam: “phần mềm quản lý đại lý internet” sống ở trên server chứ không ở trên máy điện toán.

Ông Duy cho biết là những báo cáo của truyền thông tại địa phương cho thấy là nhu liệu nói trên được khai triển tại Đại Học Quốc Gia ở Hà Nội và được chờ đợi cài cắm trên tất cả 4.000 internet cafe ở Hà Nội vào năm 2011.

Toà Đại Sứ Việt Nam ở Washington D.C đã không hồi đáp email hỏi thăm vào Thứ Sáu tuần qua.

Bà Phạm Kim, Giám Đốc một chi nhánh của AccessNow, là một nhóm chuyên về hỗ trợ kỹ thuật cho các nhà tranh đấu nhân quyền, cho biết là bất kể công dụng của nhu liệu nói trên của Hà Nội là gì, việc một nhu liệu do nhà nước kiểm soát đi vào các internet café có tác dụng đáng sợ đối với người xử dụng internet. Bà Kim nói: "Đây là một chỉ thị của nhà nước nhằm cho dân chúng biết là chính phủ muốn kiểm soát việc thông tin. Trong khi những người xử dụng internet xoay qua xử dụng các vị trí truyền thông xã hội ngày một nhiều hơn như là Facebook và Yahoo360 để chia sẻ thông tin, những trang mạng này đã bị ngăn chặn ở trong nước".

Internet là tiêu điểm để chống lại kế hoạch khai thác mỏ bô-xít rộng lớn tại cao nguyên Trung phần Việt Nam. Vào cuối năm 2009, một trang mạng có tên Bauxitevietnam.info chuyên kích động sự chống đối, đã bị tấn công làm tê liệt bằng cách không cho xử dụng dịch vụ.

Cùng lúc đó, một người nào đó đã xâm nhập vào trang mạng của Hội Chuyên Gia Việt Nam và cho nhu liệu Trojan Horse vào bộ phận điều khiển phiếm tiếng Việt mà trang mạng này cho lấy xuống xử dụng miễn phí.

Những nhà hoạt động như bà Kim và ông Duy tin rằng chính phủ Việt Nam có nhu cầu theo dõi các trao đổi trên mạng, nhất là sau khi nhìn thấy việc internet giúp quảng bá tin tức trong cuộc Cách Mạng Xanh ở Ba Tư hồi năm ngoái. Bà Kim nói: "Họ đã nhìn thấy chuyện gì đã xẩy ra ở Ba Tư và rất lo ngại."